Artroza stawu kolanowego jest przewlekłą chorobą zwyrodnieniową spowodowaną naruszeniem integralności tkanki chrzęstnej i zmianami strukturalnymi w leżącej pod nią płytce kostnej. Postępujący proces patologiczny, stopniowo obejmujący wszystkie elementy stawu, prowadzi do wyraźnego upośledzenia funkcji motorycznych, zmniejsza zdolność do pracy, a nawet staje się przyczyną niepełnosprawności.
Traumatolodzy ortopedyczni zajmują się leczeniem gonartrozy. Terminowa diagnostyka i kompetentne podejście do korekcji ortopedycznej pozwalają osiągnąć pozytywne wyniki nawet w najcięższych postaciach patologii.
Jak rozwija się artroza stawu kolanowego?
Gonarthrosis stawu kolanowego (gony z języka greckiego „kolano") jest chorobą wieloczynnikową. Lista przyczyn prowokujących rozwój procesu patologicznego obejmuje:
- uraz;
- przewlekła trauma związana z czynnikami produkcyjnymi lub naruszeniem reżimu ćwiczeń;
- choroby (autoimmunologiczne, zapalne, endokrynologiczne, naczyniowe);
- nadwaga, otyłość;
- dziedziczność obciążona (mutacje genu kodującego łańcuchy kolagenu typu II - macierz chrząstki szklistej);
- wrodzone dysplazje i patologie stawowe;
- hemofilia, częste krwawienie w stawie kolanowym;
- manipulacje artroskopowe kolana.
Długotrwałe narażenie na niekorzystne czynniki prowadzi do zakłócenia procesów metabolicznych w stawie kolanowym, śmierci komórek tkanki chrzęstnej oraz zmniejszenia gęstości i elastyczności chrząstki szklistej. Ze względu na osłabienie ochrony przed obciążeniem funkcjonalnym rozwijają się reakcje kompensacyjne. Na sąsiednich obszarach tkanki kostnej pojawiają się narośla brzeżne (osteofity), deformujące staw kostno-stawowy.
Postępujące zniszczenie pociąga za sobą zapalenie wewnętrznej wyściółki stawu i naruszenie syntezy mazi stawowej, co pogarsza niszczenie chrząstki. W efekcie zmniejszają się jego właściwości amortyzacyjne i funkcjonalność.
Objawy gonartrozy
Główną dolegliwością jest tępy ból w prawym lub lewym kolanie. Najpierw daje o sobie znać po długim spacerze lub intensywnej aktywności fizycznej. Bolesne doznania mogą pojawić się, gdy długo stoisz na nogach i schodzisz po schodach. W miarę rozwoju procesu zwyrodnieniowego pojawiają się inne objawy:
- poranna sztywność ruchów;
- okresowe zapalenie błony maziowej (zapalenie błony maziowej) i nagromadzenie płynu w stawie;
- obrzęk, zaczerwienienie skóry;
- zwiększony ból przedniej-wewnętrznej powierzchni stawowej;
- chrupnięcie, trzeszczenie w ruchu;
- deformacja stawu kolanowego;
- ograniczenie zgięcia i wyprostu nogi;
- zmiana stereotypu chodzenia, upośledzenie funkcji motorycznych;
- rozwój deformacji X lub O.
Skutkiem zmian patologicznych, charakterystycznych dla zaawansowanego stadium, może być zamknięcie i całkowite unieruchomienie stawu (zesztywnienie).
Kto jest zagrożony?
Gonartroza jest najczęstszą postacią choroby zwyrodnieniowej stawów, stanowiącą 33, 3% ogólnej liczby chorób zwyrodnieniowych i dystroficznych układu mięśniowo-szkieletowego. Występuje we wszystkich kategoriach wiekowych. Najbardziej podatne na chorobę:
- osoby starsze i starsze;
- kobiety w okresie menopauzy;
- osoby o zwiększonej masie ciała;
- Profesjonalni atleci;
- pacjenci po operacji stawu lub z wrodzonymi wadami układu mięśniowo-szkieletowego.
Stopień artrozy kolana
Istnieją 4 stopnie gonartrozy. Przy ich określaniu bierze się pod uwagę procent degradacji kostno-stawowej:
- ja - początkowy -<10%;
- II - etap narastających objawów, 10-25%;
- III - najbardziej wyraźne objawy kliniczne, 25-50%;
- IV - zacisk, >50% porażki.
Zaburzenia kolana mogą być pierwotne lub wtórne. Pierwotna (idiopatyczna) artroza spowodowana starzeniem się chrząstki stawowej jest częściej obustronna i rozpoznawana u pacjentów w podeszłym wieku. Wtórny proces zwyrodnieniowy jest konsekwencją urazów i zaburzeń patologicznych. Zwykle jest jednostronny i może zadebiutować w każdym wieku.
Do którego lekarza mam się udać?
Artroza (staw kolanowy), której objawy mogą rozwijać się powoli i niepostrzeżenie, dlatego nazywana jest bardzo podstępną chorobą. Tylko terminowe szukanie pomocy medycznej może powstrzymać niszczenie chrząstki. Leczeniem artrozy stawu kolanowego zajmują się ortopedzi, traumatolodzy, artrolodzy i specjaliści medycyny sportowej.
Cytat od specjalisty rehabilitacji
Urazy i choroby układu mięśniowo-szkieletowego mogą znacznie obniżyć poziom aktywności, zarówno w wymiarze sportowym, jak i na poziomie codziennym. Rehabilitacja ma na celu maksymalnie możliwą regenerację, kompensację zaburzonych lub całkowicie utraconych funkcji. Wielodyscyplinarne, kompleksowe, ale jednocześnie indywidualne podejście pozwala na skrócenie czasu rekonwalescencji. Specjaliści kliniki dążą do kształtowania odpowiedzialnej postawy pacjenta wobec procesu rehabilitacji i jego zdrowia.
Metody diagnostyczne
Do wykrywania zmian strukturalnych w stawie kolanowym stosuje się instrumentalne techniki diagnostyczne:
- radiografia;
- artroskopia;
- ultrasonografia;
- CT;
- scyntygrafia;
- MRI.
Wprowadzenie rezonansu magnetycznego do praktyki ortopedycznej znacznie rozszerzyło możliwości diagnostyczne. Bezpieczna informacyjna metoda wizualizacji pozwala na szczegółową ocenę stanu struktur kostno-stawowych i pobliskich tkanek miękkich w prawie wszystkich parametrach:
- chrząstka szklista;
- kość podchrzęstna;
- Szpik kostny;
- łąkotka środkowa i boczna;
- więzadła krzyżowe i poboczne;
- błona maziowa i jama maziowa.
Obraz MRI stawu kolanowego (z artrozą) ujawnia obecność zapalenia błony maziowej, zapalenia kaletki, torbieli, deformacji i ciał śródstawowych. Dlatego tomografia może całkowicie zastąpić radiografię i inne badania diagnostyczne.
Leczenie
Zaleca się jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia gonartrozy. Realizuje następujące cele: zmniejszenie progresji procesu patologicznego, likwidację bólu, przywrócenie zbieżności powierzchni stawowych i osiągnięcie remisji. Istnieją 4 główne obszary terapeutyczne:
- profilaktyczne (odchudzanie, zapobieganie urazom, noszenie ortez, wychowanie fizyczne);
- terapia lekowa;
- leczenie fizjoterapeutyczne;
- korekcja chirurgiczna.
Centrum rehabilitacji z powodzeniem stosuje kompleksowe, niefarmakologiczne leczenie gonartrozy. Obejmuje dozowane obciążenie stawu, techniki kinezyterapii, fizjoterapię. Największy pozytywny efekt zapewnia terapia mikrofalowa, elektroforeza, ćwiczenia terapeutyczne i terapia manualna.
Rehabilitacja
Kluczowym punktem w powrocie do zdrowia pacjentów cierpiących na artrozę stawu kolanowego jest rehabilitacja ruchowa. Jest to zestaw środków mających na celu zapobieganie rozwojowi procesu patologicznego, zmniejszenie bólu, wyeliminowanie obrzęków, wzmocnienie mięśni okołostawowych, normalizację lokalnego krążenia krwi, utrzymanie i poprawę mobilności.
Centrum rehabilitacji aktywnie korzysta z programów rehabilitacyjnych, które wiążą się z wykorzystaniem nowoczesnych środków technicznych i opatentowanych, zaawansowanych technologicznie symulatorów. Dla każdego pacjenta opracowywany jest indywidualny zestaw ćwiczeń fizycznych. Uwzględnia to wiek, stan ogólny, styl życia, możliwości fizyczne oraz stopień uszkodzenia stawu kolanowego.
Konsekwencje
Zaniedbana postać gonartrozy pociąga za sobą nieodwracalne konsekwencje:
- ciężka deformacja i skrócenie chorej kończyny;
- zaburzenia stawu skokowego i biodrowego, problemy z kręgosłupem;
- ciągły rozdzierający ból i uzależnienie od narkotyków;
- utrata zdolności do samodzielnego poruszania się;
- inwalidztwo.
Profilaktyka
Aby zachować zdrowie i zapobiec stałemu rozwojowi procesów zwyrodnieniowych, należy przestrzegać prostych zasad:
- postępuj zgodnie ze zdrowym stylem życia;
- dobrze się odżywiaj i kontroluj zawartość kalorii w pożywieniu;
- utrzymać zdrową wagę i wystarczającą aktywność fizyczną;
- chroń kolana przed urazami i mikrourazami;
- zminimalizować wpływ szkodliwych czynników;
- wzmocnić odporność;
- podczas uprawiania sportu ściśle przestrzegaj techniki przysiadów;
- terminowo leczyć choroby zapalne;
- poddawać się regularnym badaniom nawet przy normalnym stanie zdrowia;
- wybierz wygodne buty.
Nie jest jeszcze możliwe całkowite wyleczenie deformującej się artrozy stawu kolanowego. Ale chorobie można zapobiec. Najważniejsze, aby nie odkładać środków zapobiegawczych i wizyty u specjalisty.